مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری

 

مطالعات نشان داده است که مصرف مت‌آمفتامین (METH) اثرات نامطلوبی بر سیستم تولیدمثل مردان دارد. این ماده از طریق تغییر در مسیرهای مولکولی حیاتی، نظیر کاهش بیان پروتئین TSSK و افزایش فعالیت RIPK2، منجر به تغییرات ساختاری و عملکردی در بافت بیضه می‌شود. بررسی‌های بافت‌شناسی نشان داده‌اند که در افرادی که در معرض مت‌آمفتامین قرار گرفته‌اند، ضخامت لایه‌های زاینده کاهش یافته، قطر لوله‌های اسپرم‌ساز کم شده و تعداد سلول‌های التهابی به‌طور معناداری افزایش یافته است. این تغییرات با اختلال در فرایند اسپرم‌زایی، کاهش تعداد و کیفیت اسپرم، و در نهایت افزایش خطر ناباروری در مردان همراه است. علاوه بر این، تأثیرات مت‌آمفتامین به نسل‌های بعدی نیز منتقل می‌شود. مطالعات انجام‌شده بر روی مدل‌های حیوانی نشان داده‌اند که مواجهه جنینی با مت‌آمفتامین موجب تغییرات پاتولوژیک پایدار در بیضه فرزندان نر می‌شود. در نمونه‌هایی که مادران در دوران بارداری مت‌آمفتامین دریافت کرده بودند، کاهش بیان TSSK و افزایش RIPK2 در بیضه مشاهده شد. این تغییرات همراه با کاهش تعداد رگ‌های خونی، افزایش التهاب و تغییرات در ساختار سلولی، منجر به اختلال در عملکرد تولیدمثلی نسل بعدی شده است. علاوه بر تأثیرات مستقیم، استرس اکسیداتیو ناشی از مت‌آمفتامین به عنوان یکی از مکانیسم‌های کلیدی در این فرآیند شناخته شده است. افزایش تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) در اثر مصرف این ماده، منجر به آسیب DNA، اختلال در فعالیت میتوکندری و افزایش آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی) در سلول‌های بیضه می‌شود. این فرآیند، علاوه بر ایجاد التهاب گسترده در بافت بیضه، بر بیان ژن‌های مرتبط با باروری نیز اثر گذاشته و موجب کاهش کیفیت اسپرم و افزایش نرخ ناهنجاری‌های مورفولوژیک در اسپرم‌ها می‌شود.

 

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که:

✅ مت‌آمفتامین از طریق کاهش TSSK و افزایش RIPK2 موجب تخریب بافت بیضه می‌شود.

 ✅ این تغییرات با کاهش تعداد اسپرم، تغییر در ساختار سلولی و افزایش التهاب در بیضه همراه است.

✅ مواجهه جنینی با مت‌آمفتامین اثرات پایداری در نسل‌های بعدی داشته و موجب کاهش ظرفیت باروری در فرزندان نر می‌شود.

✅ افزایش استرس اکسیداتیو و اختلال در عملکرد میتوکندری به عنوان مکانیسم‌های احتمالی این آسیب‌ها شناسایی شده‌اند.

 

توصیه‌های پژوهشی و بالینی:

���� بررسی بیشتر مکانیسم‌های مولکولی تأثیرگذار بر عملکرد بیضه پس از مصرف مت‌آمفتامین ضروری است.

���� مداخلات درمانی با هدف کاهش استرس اکسیداتیو و مهار مسیرهای التهابی می‌تواند به کاهش اثرات سوء این ماده کمک کند.

���� آگاهی‌بخشی درباره تأثیرات مخرب مت‌آمفتامین بر سلامت باروری مردان و خطر انتقال آسیب‌های ژنتیکی به نسل‌های بعدی ضروری است.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اثرات مصرف مت‌آمفتامین فراتر از یک آسیب کوتاه‌مدت بوده و می‌تواند تبعاتی جدی بر سلامت تولیدمثلی در نسل‌های آینده داشته باشد.

 

تأثیرات و کاربردها

ارائه اطلاعات مهم برای متخصصان باروری در زمینه اثرات مواد مخدر بر سیستم تولید مثل. کمک به طراحی روش‌های پیشگیری و درمانی برای کاهش آسیب‌های ناشی از مت‌آمفتامین. افزایش آگاهی عمومی و سیاست‌گذاران درباره خطرات مصرف مت‌آمفتامین.

 

محدودیت‌های شواهد

• بیشتر مطالعات بر روی مدل‌های حیوانی انجام شده است و نیاز به بررسی‌های بالینی بیشتر در انسان احساس می‌شود. • مکانیزم‌های دقیق تغییرات مولکولی ناشی از مت‌آمفتامین همچنان نیازمند پژوهش‌های بیشتری هستند.